به گزارش روابط عمومی کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران، بیست و چهارمین نشست صبحانه کاری با محوریت «بازار مشتقه ارزی : بایدها و نبایدها» با حضور جمعی از اعضای محترم کانون، اعضای هیات مدیره سازمان بورس اوراق بهادار، مدیران ارشد بازار سرمایه و اتاق بازرگانی برگزار گردید.
در ابتدای این جلسه دکتر بهروز خدارحمی، دبیرکل محترم کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران ضمن خوش‌آمدگویی به میهمانان با اشاره به آرام شدن فضا و ثبات اقتصادی هدیه شده به کشور پس از پایان طوفان غیر قابل پیش بینی تورم، یکی از بزرگترین دغدغه‌های موجود برای صنایع و فعالین داخل کشور و برای سرمایه گذار خارجی را، پوشش نوسانات نرخ ارز دانستند. “دغدغه ای که به صورت جدی در صورت حل نشدنش نتیجه طبیعی‌اش برای ورود سرمایه گذاری خارجی محاسبه شده و به لحاظ ریسک به صورت حداکثر ریسک ممکن در بازده انتظاری خواهد بود و طبیعتاً به هیچ وجه برای کشور به صلاح نیست.”
ایشان در ادامه اضافه کردند بهترین ابزار برای پوشش نوسانات ریسک نرخ ارز، جلوگیری از تحمیل این ریسک به سرمایه گذار خارجی، ایجاد بازار مشتقه ارزی خواهد بود.
“به ذهن می رسد کسانی باید با این طرح همکار ی کنند، همراهی آنها را نمی بینیم یا مخالفت آنها را می بینیم بخواهیم طبقه بندی کنیم در سه دسته می گنجند: دسته اول افراد یا مجموعه هایی که دلیل مخالفت آنها ناآگاهی از کاری است که قرار است انجام شود، که انشاالله رسالت اصلی این جلسه و جلسات مشابه با این نشست که خدمت شما هستیم همین خواهد بود، دسته دوم اون دسته از مجموعه ها هستتند که متاسفانه منابع صنفی خودشون رو نسبت به منافع حرفه ای و رسالت هایی که در اقتصاد کشور باید ایفا بکنند رو ترجیح می دهند و بالاخره دسته سوم هوشمندی که ممکن است در راستای کاربردی شدن آنچه که راه افتادن بازار مشتقه ارزی هست نقد هایی داشته باشند و یا پیشنهادهایی و یا اصلاحاتی را برای بهتر اجرا شدن اون داشته باشند، که طبیعتاً بازار سرمایه با آغوش باز از نظرات آنها استفاده می کند.
بعد از صحبتهای آغازین دکتر خدارحمی، جناب آقای دکتر ناصرپور، سرپرست مدیریت مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران، با ارائه پاورپوینت و توضیحات تکمیلی به بررسی انواع معاملات ارز، اهداف راه‌اندازی، تجربه جهانی، تجربه بازار سرمایه در معاملات مشتقه، نظارت بر بازار، سامانههای معاملاتی و فعالان احتمالی بازار مشتقه پرداختند.
ایشان مهمترین اهداف برای راه‌اندازی معاملات مشتقه ارزی را موارد زیر دانستند:
پوشش ریسک نوسانات نرخ‌های ارز برای فعالان بخش واقعی اقتصاد
در فعالیت‌های بازرگانی خارجی
در معاملات نقدی و رینگ صادراتی در بورس کالا
در سرمایه‌گذاری خارجی در بازار سرمایه ایران
کشف نرخ ارز با مکانیسم بازار در یک بازار منسجم و کارا
امکان سیاستگذاری بازار ارز توسط نهاد ناظر با توجه به نمایش انتظارات آتی سرمایه‌گذاران و فعالان در این بازار
ایجاد ابزارها و امکانات نظارتی بیشتر برای نهاد ناظر و امکان نظارت نظاممند بر بازار
مزیت پوشش ریسک نکول در مقابل بازار غیر رسمی
در ادامه جناب آقای دکتر محسنی، عضو محترم هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، با اشاره به رشد ۸ درصدی پیش بینی شده در برنامه ششم، فرمودند: “ما می‌دانیم برای رسیدن به این رشد اقتصادی کمبود منابع مالی در کشور وجود دارد و افزایش این منابع مالی از طریق تزریق پولی ملی منجر به تورم خواهد شد که مورد نظر دولت محترم نیست و یکی از موفقیت‌های اقتصادی که دولت بیان می‌کند کنترل تورم می‌باشد. نمود این کمبود منابع را در بازار سرمایه می‌بینیم که باعث کاهش قیمت‌های سهام شده است. بنابراین برای رسیدن به رشد اقتصادی پیش‌بینی شده نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی داریم. آنچه که در مدت حضور من در بازار بورس اوراق بهادار بدست آمده این است که سرمایه‌گذاران خارجی به نکاتی توجه می‌کنند. اول اینکه آیا مقررات بازار سرمایه ما مطابق با استانداردهای بین‌المللی هستند؟ آیا به اندازه کافی این مقررات حمایت‌کننده سرمایه‌گذاران خارجی هست؟ آیا سازمان ناظر به اندازه کافی استقلال دارد؟ در کل پیوستن فعالین بازار و مقامات ناظر و بورس‌ها به مجامع بین‌المللی و تطبیق مقررات با استاندارد بین‌المللی یک نکته مهم است.
بحث بعدی که مطرح می‌شود این است که در گزارشگری مالی آیا شرکت‌های ما استانداردهای بین‌المللی را رعایت می‌کنند یا خیر؟
نکته بعدی بحث راهبری شرکت است که سرمایه‌گذاری خارجی خیلی روی آن تأکید دارد که شرکت‌ها نظام کنترلیِ راهبریِ شرکتیِ داخلی خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که اطمینان حاصل شود منافع سرمایه‌گذاران رعایت بشود. این نکته معمولاً خیلی مورد تأکید است.
نکته آخر این است که چه ابزاری برای پوشش نوسان نرخ ارز در اختیار سرمایه‌گذاران خارجی قرار بگیرد. ما اشکالاتی در تمام این زمینه‌ها داریم. برای رفع اشکال آخر ایجاد بازار مشتقه ارزی پیشنهاد شده است که در قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر هم به این موضوع اشاره شده است که دولت باید راهکاری برای پوشش نوسان نرخ ارز ارائه دهد که نظر سازمان بورس و شورای بورس این بوده است که بازار مشتقه ارزی ارائه بشود.
علاوه بر منافعی که این بازار برای سرمایه‌گذاران خارجی دارد، می‌تواند برای فعالین اقتصادی داخلی هم منافعی داشته باشد. کسانی که فعالیت‌های اقتصادی انجام می‌دهند و بدهی عرضی دارند و قرار است در آینده پرداخت شود. در حالی که درآمد ریالی دارند، یا اشخاصی که مطالبات ارزی دارند یک جریان نقدیِ ارزیِ آتی برایشان قابل تصور است، ولی هزینه‌هایشان به ریال است. اینها هم به احتمال قوی از این بازار استقبال خواهند کرد و وجود این بازار باعث توسعه اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی خواهد شد. و بخش سفته بازها حتماً در این زمینه فعالیت خواهند کرد که اینها اشخاصی هستند که حاضرند این ریسک‌ها را بپذیرند. گاهی بیان می‌شود که در این بازار نباید سفته‌بازها وجود داشته باشند. اگر سفته‌بازها حضور نداشته باشند بازار شکل نخواهد گرفت، چون آنها هستند که ارتباط بین دو طرف را برقرار می‌کنند و بعضاً حاضرند ریسک نوسان نرخ ارز را بپذیرند.”
ایشان در ادامه موانع پیش رو برای ایجاد بازار مشتقه ارزی را بر شمردند: “مانع اولی که مطرح می‌شود این است که ما برای راه‌اندازی این بازار نیاز داریم ارز تک نرخی شود، یعنی بدون تک نرخی شدن ارز امکان این بازار وجود ندارد. می‌توان در جواب گفت که در حال حاضر ما قرارداد روی سکه طلا داریم و فعال هم هست، فعالیت و میزان معاملاتش هم بد نیست. در حالیکه می‌دانیم قیمت سکه طلا بر اساس قیمت طلا است که به دلار می‌باشد و دلار هم به ریال در بازار قیمت‌گذاری می‌شود و در نهایت قیمت سکه طلا بدست می‌آید. پس با وجود ارز چند نرخی ما بازار سکه طلای موفقی داریم. پس به نظر نمی‌رسد این مانع عمده‌ای باشد.
بحث دیگری که مطرح می‌شود این است که ابتدا باید راه‌اندازی پیمان‌های آتی انجام شود. یعنی ابتدا بازار بین بانکی شکل بگیرد، بعد بازار ارز مشتقه ارزی در بورس ایجاد شود. همانطور که در اسلاید نشان داده می‌شود عمده معاملات به صورت پیمان‌های آتی است و خارج از بورس‌ها بین بانک‌ها منعقد می‌شود. جواب این است که این دو مانع همدیگر نیستند، یعنی اینطور نیست که ما اگر بازار مشتقه ارزش را در بورس راه‌اندازی کنیم حتماً باید پیمان آتی انجام شود. یک روند تاریخی در کشورهای دیگر ابتدا پیمان‌های آتی شکل گرفته‌اند، بورس‌ها از زمانی که تشکیل شدند ابتدا از معاملاتی الگوبرداری کردند که در خارج از بورس اتفاق افتاده است. ولی لزوماً نباید روند تاریخی که تمام کشورها طی کردند ما هم همان روند را طی کنیم. پس ایرادی ندارد اگر ما بازار آتی ارز را در بورس داشته باشیم، در حالیکه ممکن است بازارهای پیمانی آتی هنوز به شکل کافی شکل نگرفته است.
بحث بعد این است که باید تحریم‌ها از سیستم معاملات بانکی برداشته شود و بعد از آن بازار آتی ارز شکل بگیرد. برداشته شدن تحریم‌ها در این زمینه کمک می‌کند، به این دلیل که وقتی کسی وارد مشتقات ارزی می‌شود اگر وارد دوران تحویل شود باید تحویل بدهد و در زمان تحویل ما نیاز داریم انتقالات بانکی از حالت تحریم خارج شده باشد. ولی ما می‌دانیم عمده معامالات منجر به تحویل نمی‌شود و درصد بالایی تصویه نقدی می‌شود. بخش کوچکی هم که وارد تحویل شود راه‌حلش وجود دارد، در حال حاضر این امکان از طریق صرافی‌ها وجود دارد.
بحث دیگری که مطرح می‌شود این است که این بازار می‌تواند در بازار نقدی تأثیر بگذارد و عده‌ای سفتهباز قیمت‌ها را در بازار آتی افزایش دهند و باعث افزایش قیمت‌ها در بازار نقدی شود. اولاً می‌شود گفت بازاری که ما می‌خواهیم راه‌اندازی کنیم به اندازه کافی رقابتی هست و با جمع شدن عده‌ای به این سادگی‌ها قابل تغییر و دستکاری نیست و بازار نظارت‌شده‌ای است. افراد زیادی در این بازار شرکت می‌کنند و این افراد به اندازه‌ای سرمایه‌شان کوچک است که نتوانند بازار را تحت تأثیر قرار دهند. احتمالاً حجم این بازار از سکه طلا هم بیشتر خواهد شد. ضمن اینکه برای میزان قراردادهای بازِ هر فرد را می‌توان برایش سقف گذاشت که کسی نتواند به صورت عمده در این بازار دخالت داشته باشد. پس این مطلب که عده از افراد این بازار را دستکاری کنند منتفی است. در تئوری هم قیمت ارز بر اساس قیمت ارز آتی تعیین نمی‌شود. در تئوری ما دو بحث داریم: یکی اینکه قیمت ارز در آینده چطور مشخص می‌شود که چند عامل در آن تأثیر دارد. یکی تورم نسبت به سایر کشورها است، هرچه تورم بیشتر باشد پول ملی تضعیف می‌شود و قیمت سایر ارزها در برابر ریال بالا می‌شود. بحث بعد این است که مصرف کننده داخلی تا چه حد بپذیرد کالاهای داخلی را نسبت به کالای خارجی بیشتر مصرف کند. هرچقدر کالاهای خارجی بیشتر مصرف شود طبیعتاً پول ملی ما تضعیف می‌شود. عامل بعدی بهره‌وری اقتصادی است. هرچقدر بهره‌وری تولید ما افزایش پیدا کند پول ملی ما نسبت به سایر کشورها تقویت می‌شود.
در آخر هم باید دید که در کوتاه‌مدت چگونه قیمت بازار نقدی‌مان مشخص می‌شود؛ ما جایی نمی‌بینیم که قیمت‌های آتی قیمت‌های نقدی را تعیین کند، مگراینکه کسی تئوری جدیدی ارئه دهد! از نظر عملی هم عمده تحقیقاتی که به صورت تجربی انجام شده است نشان می‌دهد بازار آتی است که از بازار نقدی تأثیر می‌پذیرد، نه بالعکس.
پس به نظر می‌رسد مشکل عمده‌ای بازار راه‌اندازی بازار مشتقه ارزی نداریم و یکی از ضروریات اقتصادی کشور است و سازمان بورس و اوراق بهادار هم با جدیت دنبال این امر است و امیدواریم به زودی بازار مشتقات ارزی در بورس راه‌اندازی شود.”
در ادامه دکتر خدارحمی با اشاره به نگرانی راجع به گروه سفته بازها و یا اصطلاحاً نوسان گیرها در بازار مشتقه ارزی راه حل را هدایت این افراد به سمت بازار دیگری که بازار اشباع و کمتر تحت تاثیر قرار بگیرد، دانستند. “عین همان‌چه که در بازار سکه داشتیم که این امکان را پیدا کردیم کسانی که دنبال نوسان گیری هستند، همان فعالیت رو در بازار مالی آن انجام دادند؛ یعنی اون فعالیت قابل حذف از اقتصاد نبوده و آرامش را، از طریق بازار آتی سکه، به بخش فیزیکی هدیه کردیم. همین اتفاق هم در بازار مشتقه ارز قابل تکرار خواهد بود.”
سپس جناب آقای کریمی، معاونت محترم تحقیق و توسعه بازار در سازمان بورس و اوراق بهادار در مقایسه‌ای ظرفیت بازار مشتقه ارزی را در مقابل سیستم بانکی سنجیدند و لازمه راه‌اندازی این بازار را تعامل قوی میان بازار سرمایه با سیستم بانکی دانستند و در ادامه افزودند: ” ما برای جذب سرمایه گذار خارجی نیاز به یک بازار منسجم داریم. یکی از مشکلات ما در حوزه معاملات در سیستم ابزارالات مشتقه سیستم مدیریت ریسک است. بیشتر باید به مسائل فنی و زیربنایی توجه کنیم. باید به این سمت برویم که سیستم معاملات پیشرفته یکپارچه ای در تمام بورس‌ها داشته باشیم، سیستم مدیریت ریسک قوی در تمام بورس‌ها داریم و با سیستم بانکی در تعامل باشیم.”
در ادامه این جلسه جناب آقای مهندس محمدرضا طبیب زاده، عضو هیات مدیره انجمن شرکت های مهندسی و پیمانکاری نفت، گاز و پتروشیمی با اشاره به قانون بهبود محیط مستمر کسب و کار سال ۹۰نقش این قانون در تعیین جایگاه بخش خصوصی افزودند: “در این قانون ۲۱ ارگان رسمی موظف شدند که به بخش خصوصی از طریق شورای گفتگو پاسخ دهند. بر این اساس اگر قرار است برای تأمین منابع مالی و غیره به بانک مرکزی برویم، از این قانون استفاده کنیم. دغدغه دیگر ما در مورد نبودن سوییفت، نقل و انتقالات ارزی و وجود بازار مشتقه ارزی می‌باشد. همانطور که اطلاع دارید وزارت نفت با قرارداد IPC به صنعت نفت ورود کرده است و بالای ۲۰۰میلیارد دلار پول از بیرون وارد می‌کند و طبعاً باید آورد سرمایه داشته باشد.
شرکت‌های ما با استانداردهای بین‌المللی اصلاً آشنا نیستند. باید ما را راهنمایی کنند که باید چه کنیم؟ چه ابزاری برای پوشش نوسان ارزی داریم؟ ما سوییفت نداریم، نمی‌توانیم ترانسفر کنیم. سرمایه خارجی نیاز به ابزار دارد.”
پس از صحبتهای ایشان دکتر خدارحمی به عنوان توضیحات تکمیلی افزودند: ” دغدغه اولی که ما امروز جمع شدیم این است که بابت راه‌اندازی یک چنین بازار مشتقه ای تعامل بازار پول و سرمایه نیاز است و متاسفانه تا امروز رویکرد بازار پول به عنوان یکی از ارکان و بخشهایی که باید نقایص، پیش فرض‌ها یا مقدمات این کار را فراهم نماید، به صورت انفعالی بوده و اگر ما چندین نشست شبیه این نشست داشته باشیم، که هر دو طرف دغدغه های خود را ببینند و مسئولیت هایی را بپذیرند، طبیعتا راه هموار تر خواهد بود.”
مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران در این نشست به ضرورت ها و مزایای راه اندازی بازار مشتقه ارزی اشاره کرد و گفت: در همه دنیا اندازه بازارهای مالی یکی از نشانه های توسعه یافتگی به شمار می رود، حتی در تئوری های اقتصادی بین توسعه یافتگی کشورها و توسعه یافتگی بازارهای مالی، رابطه مستقیمی وجود دارد؛ زیرا تجربیات و آمارها به وضوح نشان می دهد در کشورهایی که بازارهای مالی توسعه یافته دارند، منابع بهتر تجهیز و تخصیص داده می شود.
دکتر حامد سلطانی نژاد افزود: طبق بررسی های انجام شده و تجریبات جهانی، وجود بازار پوشش نوسانات نرخ ارز یکی از مهم ترین قطعات پازل توسعه به شمار می رود که ما در ایران تاکنون این قطعه از پازل توسعه را در اختیار نداشته ایم؛ در شرایطی که با ایجاد بازار مشتقه ارزی، امکان هم افزایی برای سایر بخش های بازار مالی و همچنین تجهیز منابع فراهم می شود.
وی در ادامه به تجربه موفق کره جنوبی برای راه اندازی بازار مشتقه ارزی اشاره کرد و گفت: کشور کره با راه اندازی بازار مشتقه ارزی، توانست بازار اوراق قرضه خود را به دنیا معرفی و از این طریق، منابع خارجی بیشتری را جذب کند؛ به طوریکه امروز به یک الگو در دنیا تبدیل شده که دلیل اصلی آن راه اندازی بازار مشتقات ارزی در این کشور است.
مدیرعامل بورس کالای ایران گفت: به اذعان بسیاری از کارشناسان، در شرایط فعلی، اقتصاد ایران به جذب منابع مالی و سرمایه های خارجی نیاز دارد و قطعا برای تامین بخش عمده ای از منابع مالی مورد نیاز به منظور تحقق هدف رشد ۸ درصدی اقتصادی باید از منابع خارجی استفاده کند.
سلطانی نژاد عنوان کرد: از سوی دیگر برای جذب سرمایه گذاران خارجی، قطعا باید زیرساخت ها فراهم باشد، سرمایه گذاران خارجی توجه ویژه ای به ساختارهای مالی کشورها دارند. از طرف دیگر وارد کنندگان و صادرکنندگان نیز به شدت نیازمند فضایی امن برای پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز هستند. در اینجا باید توجه کرد که سرمایه گذار خارجی به دنبال ساختار می گردد و نمی توانیم ساختارهای خودمان را به آنها تحمیل کنیم، پس باید بازاری مطابق با الگوهای بین المللی راه اندازی کنیم تا بتوانیم اعتماد و اطمینان سرمایه گذاران خارجی را کسب کنیم.
وی در ادامه با طرح یک پرسش گفت: یکی از انتقادها این است که آیا در اقتصادهای تک محصولی هم می توانیم بازار مشتقه ارزی ایجاد کنیم؟ پاسخ این سوال مثبت است، به عنوان مثال می توان به تجربه برزیل اشاره کرد. این کشور نماد اقتصاد تک محصولی مبتنی بر محصولات کشاورزی است اما امروز یکی از بزرگترین بازارهای ارز دنیا را داراست؛ به این ترتیب برزیل با تاسیس یک بازار مالی موفق توانست به رشد و توسعه اقتصاد کشور خود شتاب زیادی دهد.
سلطانی نژاد تصریح کرد: بورس کالا تجربیات ارزشمندی در حوزه دانش بازار مشتقات طی ۸ سال گذشته در اختیار دارد؛ ضمن اینکه تجربه بورس کالا در ایجاد بازار آتی سکه به اذعان اغلب کارشناسان تجربه موفقی بوده است. هر چند موضوع سکه و ارز با هم تفاوت هایی دارد، ولی باید بپذیریم این دو بازار به لحاظ شکلی و قیمتی همبستگی های زیادی دارند و در بحث تلاطم های قیمتی در هر دو بازار، مشابهت های بسیاری دیده می شود.
مدیرعامل بورس کالای ایران در پایان با اشاره به یکی دیگر از ضرورت های تشکیل بازار مشتقه ارزی گفت: اگر می خواهیم به سمت بازار محوری در اقتصاد حرکت کنیم، یکی از گام های اصلی در این مسیر، ایجاد بازار مشتقه ارزی است.
DSC_1523
بعد از صحبتهای ایشان دکتر علی اسلامی نایب رییس محترم هیات مدیره کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران در سخنانی کوتاه از ضرورت ایجاد ابزارهای نوین مالی دفاع کرده و افزودند: “گمان نمی کردم راجع به چرایی تشکیل بازار مشتقه صحبت بشود و البته فکر میکنم دلیل این موضوع ناآشنا بودن بازار پول کشور با ابزارهای نوین مالی و واقعیتهای اقتصادی جامعه است و فکر میکنم برای توضیح و توجیح بازار پول کشور برای راه اندازی چنین بازاری کافی است که مثالی بزنیم به کیفیت سود بانک های پذیرفته شده در بورس که تحت نظارت بانک مرکزی هستند.
در سال ۹۴ همه ما می دانیم که بیش از ۱۵۰۰ میلیارد تومان از درآمد بزرگترین بانک تازه خصوصی شده پذیرفته شده در بورس درآمدهای ناشی از نرخ ارز هست. در گذشته هم بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان از درآمد این بانک بابت تسعیر نرخ ارز کاسته شده؛ طبیعتاً این حجم نوسان در یکی از بزرگترین بانک های کشور نشان دهنده این هست که متأسفانه با مفاهیم اساسی بازار پول کشور آشنا نیست.
خب در بنگاه های پول ما هم بصورت واضح ما می توانیم در سال های گذشته درآمدهای اتفاقی و زیان های ناشی از تسعیر نرخ ارز که بسیار بزرگتر از درآمدهای عملیاتی بنگاه های ما هستند را مشاهده کنیم و ریسک هایی که در آتیه برای تسهیلات ارزی دارند یا عدم اطمینان برای پیش تحقق درآمدهایی که در مطالعات توجیحی اقتصادیشان تبیین کردند و بنابراین من فکر می کنم که بدیهی است که با راه اندازی چنین بازاری طبیعتاً ریسک سرمایه گذاری به طور قابل توجهی کاهش پیدا خواهد کرد.”
جناب آقای حقانی نسب مدیرعامل محترم سبدگردانی هدف روی این نکته که چرا راجع به ضرورت صحبت میکنیم ابراز نگرانی کرده و ادامه دادند: “به نظر من بحث نیاز و ضرورت باید حذف شود و در این جلسات باید از این مرحله حداقل عبور کنیم. حداقل ۱۰ تا ۲۰ سال است که صحبت از ضرورت ایجاد بازار ارز می‌شود، یک بازار سرمایه به ابزارهای مهم و کارا نیاز دارد، متأسفانه ما هنوز در مسیر ضرورت ها و نیازها هستیم.
محمد کلانتری مدیر سرمایه گذاری گروه مالی بانک شهر اشاره ای به برخی مشکلات موجود داشتند: “تنها عرضه کننده و تنها سیاستگذار عرضه با دولت است و در واقع می تواند نقش پایاپایی رو هم داشته باشد! چون تنها مرجع پذیرش سهامدار خارجی دولت است تا زمانی که دولت این نقش را دارد در واقع بازار عرضه نمی تواند تشکیل شود، بودجه‌ایی که هر سال تهیه می کنیم به صورت یک ارز تک نرخی است و هنوز ما ظرفیت این را نداریم که بخواهیم بودجه‌مان را به صورت نوسانی طراحی و تدوین کنیم. چند نرخی بودن عیب بزرگی دارد ولی عدم تناسب نوسانات چند نرخی هم در واقع یکی از همان مشکلات بزرگی است که در کوتاه مدت قابل درمان نیست. ما نیاز داریم که در کنار بازار بیمه ارزی هم وجود داشته باشد ولی علی رغم ۵ ماده قانون بیمه مرکزی ماده ۷۲ قانون برنامه پنجم تدابیر دیده شده، اما متاسفانه هیچکدام از این بیمه ها نمی توانند این مراودات ارزی را بیمه کنند.
یکی از دیگر نکات در مورد بازار ارز که بازار ارز بزرگترین بازار برای پولشویی است. ولی متاستفانه هیچ سیستم یا قانونی هنوز طراحی نکردیم برای مبارزه با پولشویی که می تواند به این بازار ضربه بزند. عدم ارتباطات معاملات سیستم ارزی ما با دنیا هم نه از لحاظ تعرفه ایی و نه از لحاظ ارتباطات باز نمی تواند به ایجاد این بازار در کوتاه مدت هم کمک کند که حتما باید راه حل هایی یا دستورالعمل هایی در این خصوص تهیه شود.
