تغییرات قوانین در مؤسسات مالی 04 مه 2017 کد خبر : 973259

روز دوشنبه دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف میزبان سخنرانی جان هال، اندیشمند مالی بود. او که در حوزه مالی، ریاضیات و مهندسی مالی، ابزارهای مشتقه و مدیریت ریسک شناخته شده است، کتاب‌های ‘Options, Futures, and other Derivaritves’; ‘Risk Management and Financial Institutions’; ‘Fundamentals of Futures and Options Markets’ را تالیف کرده است. او برای Hull-White Model شهرت یافت که یک مدل تصادفی برای تعیین نرخ بهره و قیمت آتی آن است. هال در حال حاضر استاد دانشگاه تورنتو است.

به گزارش روابط عمومی کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران، این نشست به همت شرکت سرمایه‌گذاری صنعت و معدن و شرکت سرمایه‌گذاری ایران و فرانسه و با حضور جمعی از فعالان حوزه اقتصاد و بازار سرمایه برگزار شد. موضوع سخنرانی جان هال در این نشست، «تغییرات قوانین در موسسات مالی» بود که به صورت ویدئو کنفرانس ارائه شد و موضوعاتی چون مجموعه قوانین بانکی بازل و مجموعه قوانین حاکم بر تجارت ابزارهای مشتقه تشریح شد.

تاریخچه قوانین بانکی

جان هال با تاکید بر اهمیت و تاثیر قوانین در بازارهای مالی، سخنرانی خود را با ارائه تاریخچه کوتاهی از قوانین بانکی آغاز کرد. تاریخچه قوانین بانکی به پنج دوره به شرح زیر تقسیم می‌شود:

• پیش از ۱۹۸۸: نسبت‌های اهرمی مورد استفاده در این دوره عبارت بودند از: نسبت دارایی به سرمایه یا سرمایه به دارایی.
  یکپارچگی خاصی در حوزه قوانین بین کشورهای بزرگ صنعتی و در حال توسعه وجود نداشته است.
• بازل ۱ (۱۹۸۸): در این دوره تنها بر ریسک اعتباری تمرکز شده و به این منظور از کفایت سرمایه با استفاده از دارایی موزون‌شده با ریسک (Risk weighted assets) استفاده شد.
• بازل ۲ (۲۰۰۷): قوانین پیچیده‌تر با در نظر گرفتن مدل‌های داخلی مدیریت ریسک و همچنین در نظر گرفتن ریسک‌های عملیاتی و اعتباری ایجاد شد. قوانین ریسک بازار در سال ۲۰۱۱ تغییر کرد.
• بازل ۳ (۲۰۱۹-۲۰۱۳): در این نسل از مقررات ریسک‌های نقدشوندگی برای اولین بار مورد توجه قرار گرفت و در نتیجه بسیاری از نهادهای مالی موظف به افزایش سرمایه شدند.
• بازل ۴: بر مدل‌های ساده‌تر و استاندارد برای ارزیابی و کاهش ریسک‌های بانکی از جمله نسبت‌های اهرمی تمرکز شد.

هال سپس درخصوص بازل۳، نسبت اهرمی را با نسبت سرمایه‌ای  RWA (دارایی موزون شده با ریسک) مقایسه کرد و گفت که الزام وجود دارد که اینها متعادل باشند. نسبت اهرمی در برخی از کشورها نسبت به آنچه در ابتدا پیشنهاد شده بود (سه درصد) رشد کرد (پنج تا شش درصد در آمریکا، ۴٫۹ درصد در انگلیس، چهار درصد در چین).

گرایش‌های اخیر

او در ادامه سخنرانی خود گرایش‌های اخیر قانون‌گذاران را برشمرد: اتکای کمتر به مدل‌های داخلی، استفاده بیشتر از مدل‌های استاندارد به منظور فراهم کردن حداقل سرمایه، اتکای کمتر بر دارایی‌های موزون شده با ریسک (RWA)، سرمایه و وثوق بیشتر، معیارهای نظم‌دهنده متعدد. این موارد در حال حاضر مورد توجه قانون‌گذاران قرار گرفته است.

بازارهای OTC ، ابزارمشتقه و تسویه مرکزی

هال با ارائه نمودار مقایسه‌ای اندازه بازار OTC و بازارهای ساختاریافته (Exchange- Traded Markets)، نشان داد که رشد انادزه بازار OTC بیشتر از بازارهای ساختاریافته بوده است.

او همچنین با اشاره به تغییر قابل توجه  قوانین حوزه معاملات ابزارهای مشتقه مالی اظهار داشت که پیش از این بخش عمده معاملات ابزارهای مشتقه به صورت معاملات خصوصی در بازارهای OTC  انجام می‌شد. براساس قوانین جدید معاملاتی که ارزش فرضی (Notional) آنها کمتر از ۸ میلیارد دلار است باید از طریق CCP (Central Counterparty Clearing House) انجام شود و در واقع نهاد CCP به عنوان واسط این معاملات ایفای نقش خواهد کرد. همچنین کلیه معاملات ابزارهای مشتقه در بازارهای OTC باید به صورت منظم گزارش شود. در نتیجه این قوانین شفافیت معاملات افزایش یافته است، همچنین نسبت اهرمی معاملات با درگیر کردن میزان بیشتری از سرمایه کاهش یافته و درنتیجه کارکرد این بازار شبیه بورس‌ها شده است.

تسویه مرکزی

در گذشته معاملات عمده در OTC به صورت مستقیم انجام می‌شد ولی در حال حاضر الزام استفاده از CCPs وجود دارد که باعث شفافیت بیشتر شده است. به این ترتیب همه به صورت مستقیم با CCPs قرارداد می‌بندند و معاملات از شبکه آنها انجام می‌شود. درواقع ریسک نکول هم از طرفین قرارداد برداشته می‌شود.
باید توجه داشت ریسک ورشکستگی نهادهای CCP  کمتر از بانک‌ها است؛ چون این نهادها هم از نظر نوع و تنوع خدمات ساده‌تر هستند و هم از نظر تعداد کمتر؛ در نتیجه، نظارت و ضابطه‌مند کردن این نهادها برای سازمان‌های ناظر ساده‌تر است.

تغییرات بازارهای مشتقه

هال نتایج تغییرات بازارهای مشتقه را برشمرد: شفافیت بیشتر پس از معاملات، وثایق و سرمایه بیشتر، شباهت بیشتر بازار مشتقه به بازار معاملات سهام، اختیار معامله‌های غیرعادی (Exotics) کمتری مورد معامله قرار می‌گیرد، تلاش CFTC برای معامله سوآپ‌ها مانند فیوچرز.

او در بخش بعدی سخنرانی خود نتایج این تغییر را برای کشورهای در حال توسعه برشمرد و تاکید کرد که سیر مقررات در بازارهای مشتقه می‌تواند الگوی خوبی برای کشورهای در حال توسعه باشد. او ادامه داد: این کشورها می‌توانند برای OTC  مستقیما سراغ CCP بروند. اگر به گذشته نگاه کنیم، اجازه دادن به یک OTC بدون قاعده برای توسعه در کشورهای توسعه یافته یک اشتباه بوده است. کشورهای در حال توسعه نباید این اشتباه را تکرار کنند. این کشورها با ایجاد نهادهایی مانند CCP می‌توانند به قاعده‌مند شدن بازارهای مشتقه خود کمک کنند و به دنبال آن، ریسک‌های سیستماتیک بازار را کاهش دهند.

هال به نهاد ناظر بازار مالی ایران پیشنهاد کرد: ایران نباید اشتباه یاد شده را انجام دهد. لازم است که معرفی ابزارهای مشتقه به بازار به صورت تدریجی و ضابطه‌مند انجام شود و تا جایی که ممکن است از گشایش دفعی بازار و گسترش رفتارهای سوداگرانه جلوگیری شود.

فعالیت‌های سایه بانکی

او سپس به ارائه توضیحاتی درخصوص shadow banking پرداخت و گفت: اگر قواعد بانک‌ها بیش از حد شود، واسطه‌های مالی بیشتری به سمت سیستم shadow banking حرکت می‌کنند. برخی از این فعالیت‌ها عبارتند از: صندوق‌های بازار پول، شرکت‌های لیزینگ، صندوق‌های پوششی و شرکت‌های تامین سرمایه.

او ادامه داد: تکنولوژی می‌تواند طبیعت بانکداری را تغییر دهد. به عنوان مثال در حوزه پرداخت‌ها، مدیریت سرمایه و… .

ضربه ترامپ

هال بخش کوتاهی از سخنرانی خود را به رفتار و تصمیمات ترامپ اختصاص داد. او اشاره کرد که ترامپ می‌خواهد قانون Dodd-Frank را بی‌مصرف کند یا حداقل آن را تغییر دهد. در نتیجه آن قوانین Volcker ممکن است از بین برود. همچنین کمیته حفاظت مالی مصرف‌کنندگان (Consumer Financial Protection bureau) ممکن است از بین برود.

او ادامه داد: ترامپ ممکن است با بازل و سایر آژانس‌های بین‌المللی همراهی نکند. در نتیجه آن باید دید که آیا ممکن است FRTB از آمریکا بیرون انداخته شود؟ او همچنین بیان کرد که قوانین CFTC برای سوآپ‌های قابل معامله ممکن است رشد کند. به طور کلی، همه قوانین مرتبط با بازارهای مالی ممکن است به صورت دقیق در آمریکا اجرا نشود.

نتیجه‌گیری

هال جمع‌بندی سخنرانی خود را اینگونه ارائه داد:

• بازارهای OTC در حال شبیه شدن به بازارهای ساختار یافته هستند.
• نیازهای سرمایه‌ای بانک‌ها افزایش خواهد یافت که این مساله باعث فشار آمدن به ROE خواهد شد.
• نقدینگی در تصمیمات موسسات مالی به صورت پیش‌رونده مهمتر از واحد پول خواهد شد.
• تغییرات تکنولوژی و shadow banking مهم خواهد شد.